ADWOKAT PRAWO AUTORSKIE WARSZAWA - NARUSZENIE PRAW AUTORSKICH

ADWOKAT PRAWO AUTORSKIE WARSZAWA - NARUSZENIE PRAW AUTORSKICH

UTWÓR ZALEŻNY, INSPIRACJA CZY PLAGIAT?

Poniżej wyjaśnimy czym na gruncie prawa autorskiego jest plagiat. Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych nie definiuje wprost pojęcia plagiatu. Skoro nie znajdziemy go w przepisach, musimy sięgnąć do orzecznictwa sądów oraz doktryny i literatury przedmiotu.

W pierwszej jednak kolejności warto odwołać się do znaczenia słowa plagiat w definicji słownikowej. Według słownika PWN plagiat to „przywłaszczenie cudzego utworu lub pomysłu twórczego, wydanie cudzego utworu pod swoim nazwiskiem; dosłowne zapożyczenie z cudzego dzieła dokonane jako oryginalne i własne”. Kluczowe dla oceny czy doszło do plagiatu jest porównanie utworu pierwotnego, który potencjalnie został splagiatowany, do utworu wtórnego (potencjalnego plagiatu). Doktryna i orzecznictwo daje nam do dyspozycji bogaty zasób rozmaitych teorii i sposobów czynienia owych porównań. Wskazuje się m.in. na potrzebę oceny na ile w ocenianym utworze rozpoznawalny jest utwór pierwotny. Podkreśla się stopień oderwania utworu od pierwowzoru – im znaczniejszy, tym większe prawdopodobieństwo, iż mamy do czynienia z utworem samoistnym, nie zaś z plagiatem.

ADWOKAT PRAWO AUTORSKIE WARSZAWA - UTWÓR ZALEŻNY A UTWÓR INSPIROWANY.

Wyjaśnienie powyższych kryteriów oceny, czy doszło do powstania plagiatu wymaga wprowadzenia pojęcia utworu zależnego oraz utworu inspirowanego. Prawo autorskie zawiera otwarty katalog utworów zależnych, określając je ogólnie jako opracowanie cudzego utworu, w szczególności tłumaczenie, przeróbkę i adaptację. Rozporządzanie i korzystanie z opracowania zależy od zezwolenia twórcy utworu pierwotnego (prawo zależne), chyba że autorskie prawa majątkowe do utworu pierwotnego wygasły.

Zatem utwór zależny powstaje zawsze na podstawie utworu pierwotnego i wykorzystuje jego twórcze i oryginalne elementy, np. zawiera w sobie jakiś element utworu pierwotnego, który zostaje poddany przeróbce. Stąd pojawia się konieczność udzielenia przez twórcę utworu pierwotnego zgody na korzystanie z opracowania. W przypadku braku takiej zgody mamy do czynienia z plagiatem.

Natomiast utwór inspirowany to taki, który powstał z inspiracji innym utworem. Relacja utworu inspirowanego z utworem pierwotnym jest widoczna, ale utwór inspirowany jest na tyle oryginalny, że można go uznać za utwór samoistny. W przypadku powstania utworu inspirowanego nie dochodzi do plagiatu.

W kontekście oceny czy doszło do powstania utworu inspirowanego należy dokonać oceny, w jakich elementach dzieła pierwotnego przejawia się najmocniej indywidualność jego twórcy. Fundamentalnym elementom dzieła inspirującego, które stanowią o jego oryginalności powinny odpowiadać w dziele inspirowanym nowe elementy stanowiące wynik twórczości autora dzieła inspirowanego (Por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 15.09.1995 r., I ACr 620/95, LEX nr 62623).

Wedle wyroku Sądu Najwyższego z dnia 23.06.1972 r., sygn. akt I CR 104/72, LEX nr 63572 za kryterium rozgraniczające uznaje się takie twórcze przetworzenie elementów dzieła inspirującego, że o charakterze dzieła inspirowanego decydują już jego własne, indywidualne elementy, a nie elementy przejęte. Z istoty plagiatu wynika, że dochodzi do niego wówczas, gdy następuje wykorzystanie elementów cudzego utworu w takim stopniu, iż brak jest twórczej działalności plagiatora i jego utwór nie nosi cech oryginalności (Por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 30.07.2012 r., I ACa 483/12, OSAŁ 2014/2/9).

W wyroku z dnia 2.04.1971 r., sygn. akt I CR 23/71, LEX nr 63347 Sąd Najwyższy wskazał, iż utwór tylko wtedy nie stanowi dzieła zależnego, jeśli posiada cechy samodzielnej twórczości w takim sensie, że jest – na równi z utworem pierwotnym – dziełem oryginalnym.

Powyższa analiza wskazuje, że ocena czy mamy do czynienia z utworem zależnym, czy inspirowanym i – czy w konsekwencji doszło do plagiatu - jest trudna i zawsze zależy od szczegółów indywidualnego przypadku.

PLAGIAT – ŚRODKI OCHRONY.

W przypadku uznania, iż doszło do plagiatu, twórca utworu pierwotnego, może żądać zaniechania działania naruszającego jego autorskie prawa osobiste. W razie dokonanego naruszenia może także żądać, aby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności aby złożyła publiczne oświadczenie o odpowiedniej treści i formie. Jeżeli naruszenie było zawinione, sąd może przyznać twórcy odpowiednią sumę pieniężną tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę lub - na żądanie twórcy - zobowiązać sprawcę, aby uiścił odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez twórcę cel społeczny. Uprawniony (osoba, której przysługują majątkowe prawa autorskie do utworu – nie zawsze jest nią twórca), którego prawa majątkowe zostały naruszone może żądać ponadto naprawienia wyrządzonej szkody.

Adwokat z naszej kancelarii prowadzi sprawy z zakresu prawa autorskiego na terenie Warszawy i okolic. Nasza kancelaria adwokacka w Warszawie posiada doświadczenie w zakresie spraw cywilnych, w tym prawa autorskiego. Adwokat prawo autorskie Warszawa.

"Adwokat nie jest od tego, żeby klienta osądzać. Naszym zadaniem jest mu pomagać"

Strona www stworzona w kreatorze WebWave

Kancelaria Adwokacka dr Barbara Błachucka

e-mail:  

barbarablachucka.adwokatura@wp.pl

ul. Smulikowskiego 11/5

00-348 Warszawa