Jak może dojść do stwierdzenia nieważności testamentu? Dziś zajmiemy się wyjaśnieniem tego zagadnienia. Kodeks cywilny wskazuje na trzy podstawy stwierdzenia nieważności testamentu. Powyższe kwestie reguluje art. 945 §1 k.c. w trzech punktach. Punkt pierwszy głosi, iż testament jest nieważny w przypadku, gdy został sporządzony w stanie wyłączającym świadome albo swobodne podjęcie decyzji i wyrażenie woli. W punkcie drugim cytowanego przepisu wskazano, iż nieważny jest testament sporządzony pod wpływem błędu uzasadniającego przypuszczenie, że gdyby spadkodawca nie działał pod wpływem błędu, nie sporządziłby testamentu tej treści. Natomiast punkt trzeci artykułu wskazuje, iż nieważny jest testament sporządzony pod wpływem groźby.
Pierwsza przyczyna nieważności - stan wyłączający świadome albo swobodne podjęcie decyzji i wyrażenie woli – może wynikać z jakichkolwiek przyczyn, nawet jeżeli testator nie znajduje się w stanie nieprzytomności lub zakłócenia czynności psychicznych. Stan ten musi wynikać z przyczyny wewnętrznej, umiejscowionej w osobie podejmującej decyzję i wyrażającej oświadczenie woli.
Najczęściej nieważność testamentu z powyższych przyczyn wynikać będzie z choroby psychicznej lub niedorozwoju umysłowego testatora. Zgodnie z art. 82 k.c. nieważne jest oświadczenie woli złożone przez osobę, która z jakichkolwiek powodów znajdowała się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Dotyczy to w szczególności choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego, chociażby nawet przemijającego, zaburzenia czynności psychicznych.
Nie zawsze jednak u testatora musi wystąpić choroba psychiczna czy zaburzenie czynności psychicznych, aby mówić o braku swobody sporządzenia testamentu i w konsekwencji o jego nieważności. Będzie tak w przypadku choroby testatora i ogólnego stanu jego zdrowia, które doprowadziły do takiego osłabienia jego aktywności i siły woli, że nie jest on zdolny, mimo posiadania świadomości, do przeciwstawienia się naciskom osób trzecich, bez których opieki nie może funkcjonować, uznaje się, że testament sporządzony w takich warunkach przez taką osobę jest nieważny. Na swobodę testowania osób uzależnionych od opieki innych zwrócił uwagę Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 14.12.2011 r., sygn. akt I CSK 115/11.
Nieważność testamentu sporządzonego pod wpływem błędu zachodzi wówczas, gdy testator znajduje się w mylnym przekonaniu o rzeczywistości. Mylne wyobrażenie testatora może dotyczyć zarówno treści złożonego oświadczenia woli, jak i okoliczności nieobjętych treścią testamentu. Nie ma również znaczenia czy testator działał pod wpływem błędu co do faktów lub co do prawa, jak również fakt, kto ów błąd wywołał i czy był on zawiniony. W przypadku stwierdzenia, że testator działał pod wpływem błędu należy ocenić, czy gdyby wiedział o rzeczywistym stanie rzeczy, to nie sporządziłby testamentu o takiej treści.
Ze sporządzeniem testamentu pod wpływem groźby będziemy mieli do czynienia wówczas, gdy osoba trzecia zastosuje wobec testatora pewien przymus psychiczny polegający na zapowiedzi wywołania niekorzystnych dla testatora skutków w przypadku niesporządzenia testamentu o żądanej przez tę osobę treści.
Nieważność testamentu najczęściej dochodzona jest podczas sprawy o stwierdzenie nabycia spadku. Stwierdzenie nieważności testamentu jest także możliwe w trakcie postępowania o zachowek. Na nieważność testamentu z powyższych przyczyn nie można się powołać po upływie lat trzech od dnia, w którym osoba mająca w tym interes dowiedziała się o przyczynie nieważności, a w każdym razie po upływie lat dziesięciu od otwarcia spadku.
Wykazanie nieważności testamentu nie jest rzeczą prostą. W przypadku przesłanki braku świadomości albo swobody przy jego sporządzaniu konieczne będzie przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego psychiatry, psychologa lub neurologa. Również w przypadku pozostałych przesłanek nie będzie łatwo udowodnić wady oświadczeń testatora skutkujące nieważnością. Dlatego w sprawach dotyczących stwierdzenia nieważności testamentu wskazana jest pomoc profesjonalnego pełnomocnika. Nasza kancelaria posiada doświadczenie w sprawach o stwierdzenie nieważności testamentu. Zapewniamy pełne zaangażowanie w prowadzoną sprawę, skuteczność i profesjonalizm. Zapraszamy do kontaktu z nami.
"Adwokat nie jest od tego, żeby klienta osądzać. Naszym zadaniem jest mu pomagać"
Strona www stworzona w kreatorze WebWave
e-mail:
barbarablachucka.adwokatura@wp.pl
ul. Smulikowskiego 11/5
00-348 Warszawa