Spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu uregulowane zostało w ustawie o spółdzielniach mieszkaniowych. Przez umowę o ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego spółdzielnia zobowiązuje się oddać osobie, na rzecz której ustanowione jest prawo, lokal mieszkalny do używania, a osoba ta zobowiązuje się wnieść wkład mieszkaniowy oraz uiszczać opłaty określone w ustawie i w statucie spółdzielni. Spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego może być ustanowione na rzecz członka spółdzielni albo członka spółdzielni i jego małżonka. Spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu powstaje z chwilą zawarcia między osobą ubiegającą się o ustanowienie tego prawa a spółdzielnią umowy, która powinna być zawarta w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Prawo to może należeć do jednej osoby albo wspólnie do małżonków.
W przypadku śmierci jednego z małżonków spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu przypada w całości drugiemu małżonkowi, o ile przysługiwało obojgu małżonkom w chwili śmierci jednego z nich. Po śmierci uprawnionego do lokalu kwestią otwartą pozostaje roszczenie zawarcia umowy o ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu. Tę kwestię reguluje art. 15 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, który głosi, że powyższe prawo przysługuje osobom bliskim zmarłego. Przez osobę bliską należy rozumieć zstępnych, wstępnych, rodzeństwo, dzieci rodzeństwa, małżonka, osoby przysposabiające i przysposobione, osobę pozostającą we wspólnym pożyciu.
Osoba, która chce zawrzeć ze spółdzielnią umowę o ustanowienie na jej rzecz lokatorskiego prawa do lokalu, musi w ciągu roku złożyć pisemne zapewnienie o gotowości do zawarcia umowy. Jest to podstawowy i konieczny krok w celu uzyskania uprawnień do lokalu – ustawa nie wymaga złożenia żadnych innych dokumentów. Spółdzielnia może jedynie poprosić o akt poświadczenia dziedziczenia, natomiast obowiązkowe jest jedynie złożenie wyżej wspomnianej deklaracji do spółdzielni. Jeśli jest konflikt pomiędzy osobami uprawnionymi do lokalu, rozstrzyga sąd – jest to oczywiście postępowanie odrębne od postępowania spadkowego. Sąd bierze pod uwagę fakt zamieszkiwania w lokalu z byłym, zmarłym członkiem spółdzielni. Z finansowego punktu widzenia istotne jest, że do momentu ustanowienia osoby uprawnionej do lokalu, wszyscy potencjalni uprawnieni odpowiadają za opłaty solidarnie (art. 15 pkt. 4 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych). Niestety nie ma znaczenia fakt niezamieszkiwania w lokalu. Jednak to nie oznacza, że wszyscy są odpowiedzialni za opłaty w równych częściach lecz oznacza to, że spółdzielnia może dochodzić całości lub części opłaty od wszystkich łącznie lub od każdego z osobna, a zapłata przez jednego zwalnia pozostałych. Ten który spłaci może domagać się od pozostałych zwrotu części opłaty ich obciążającej.
O tym czy spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu wchodzi w skład majątku wspólnego małżonków decydują przepisy obowiązujące w czasie powstania tego prawa. Ustawa z dnia 17.02.1961 r. nie zawierała szczególnych unormowań (lex specialis) w stosunku do Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego (k.r.o.), zatem to przepisy k.r.o. będą decydowały o przynależności lokatorskiego prawa do lokalu do majątku wspólnego małżonków. Jeśli zatem prawo powstało w trakcie trwania małżeństwa, wchodzi ono w skład majątku wspólnego małżonków.
Natomiast do praw spółdzielczych powstałych po wejściu w życie ustawy prawo spółdzielcze, czyli po 1.01.1983 r. stosować należy przepisy tej ustawy. Stanowią one lex specialis wobec regulacji k.r.o. i ustawiają zasadę, iż prawo do lokalu przydzielone małżonkom albo jednemu z nich w czasie trwania małżeństwa w celu zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych rodziny należy wspólnie do obojga małżonków, bez względu na panujący pomiędzy nimi ustrój majątkowy.
Następnie, po wejściu w życie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, do praw lokatorskich powstałych po 24.04.2001 r. stosuje się przepisy tej ustawy. Ponieważ nie zawiera ona przepisów szczególnych, zastosowanie znajdą normy k.r.o. dotyczące majątku wspólnego i osobistego małżonków.
WKŁAD MIESZKANIOWY JAKO PRAWO WCHODZĄCE W SKŁAD SPADKU.
Spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu jest niezbywalne, a zatem nie podlega dziedziczeniu. W przypadku dysponowania przez spadkodawcę spółdzielczym lokatorskim prawem do lokalu dziedziczeniu nie podlega sam lokal mieszkalny, lecz wkład mieszkaniowy wniesiony do spółdzielni mieszkaniowej. Z powyższego wynika, że wkład mieszkaniowy jest prawem wchodzącym w skład spadku. Wartość wkładu mieszkaniowego oblicza się poprzez określenie wartości rynkowej lokalu. Można więc uznać, że wartość wkładu mieszkaniowego równa się rynkowej wartości lokalu mieszkalnego pomniejszonej o ewentualne zadłużenie lokalu. Przyjmuje się, że wartość rynkowa lokalu tożsama jest z wartością rynkową w rozumieniu ustawy o gospodarce nieruchomościami. Wedle tej ustawy wartość rynkową określa się dla nieruchomości mogących być przedmiotem obrotu. W świetle art. 151 u.g.n. wartość rynkową nieruchomości „stanowi szacunkowa kwota, jaką w dniu wyceny można uzyskać za nieruchomość w transakcji sprzedaży zawieranej na warunkach rynkowych pomiędzy kupującym a sprzedającym, którzy mają stanowczy zamiar zawarcia umowy, działają z rozeznaniem i postępują rozważnie oraz nie znajdują się w sytuacji przymusowej”.
Każdą sprawę warto skonsultować z doświadczonym adwokatem. Zapraszam do kontaktu z moją kancelarią w Warszawie.
"Adwokat nie jest od tego, żeby klienta osądzać. Naszym zadaniem jest mu pomagać"
Strona www stworzona w kreatorze WebWave
e-mail:
barbarablachucka.adwokatura@wp.pl
ul. Smulikowskiego 11/5
00-348 Warszawa